Hastane Sonrası Ev Ortamı

Lohusa Anneye Destek Olalım!

Toplumumuzda lohusa annenin, genel olarak vücudundaki değişiklerden, en çok da hormonal değişimlerinden, doğum evresini yeni atlatmasından, ve batıl inançlardan dolayı yalnız bırakılmaması durumu yaygın olarak biliniyor. Lohusalık dönemi genellikle kırk gün sürmektedir. Bu 40 günde rahim ve rahim ağzı kendisini toplayarak eski haline dönmeye çalışıyor, hormonlar süt salgılanması için adaptasyon sürecine giriyor, dikişler veya epizyotomi ağrısı olabiliyor. Bu evrede psikolojide değişimler yaşanabiliyor. Bu sebeple lohusa anneye destek olmalı, yalnız bırakmamalıyız. Bu dönemde lohusa anneye ait ev rutinleri devralınmalı, yemek, temizlik üstlenilmeli veya profesyonel destek alınmasına teşvik edilmelidir.

Lohusa anneye, tecrübe ve bilgi birikimi paylaşılırken, kırıcı olunmadan, anneye duyulan güven duygusu hissettirilerek, başarabileceği ve iyi bir anne olacağı vurgulanmalıdır. Üslup, karışmak havasında değil, telkin etmek tarzında olmalıdır. Kırk gün boyunca lohusa annenin üşümemesi, yorulmaması, uykusuz kalmaması, hafif beslenmesi sağlanmalı; süt yapan ancak gaz yapmayan gıdalara yönelmesi için destek olunmalıdır. Unutmayın anneden geçen hormonlar bile bebeği etkileyebilmektedir. Örneğin, yenidoğan bazı bebeklerin memelerinde süt toplanmaktadır. Bu durum, annenin hormonlarının bebeğe yansıması sonucu gerçekleşmektedir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında, yapılacak en iyi şey bebeğin memesine el sürmemek, akışına bırakmak olup, en doğrusu doktora danışmaktır. Çünkü bebeğin memesine yapılan masaj, enfeksiyona, memede apseye yol açabilmektedir.

Bebeklerde Göbek Bağı

Bebeklerde, göbek bağı bakımı artık önerilmiyor (istisnalar hariç). Tek şart kordonun temiz kalmasıdır. İlk 1 hafta bebeğin, dolayısıyla kordonun yıkanmaması hatta bebekte kordon düşene kadar bebeğin yıkanmaması tavsiye ediliyor. Çünkü bebek yıkanırken, kordonun iyi kurulanmaması, kordonda geç kuruma, kordon çevresini enfekte etme durumu olabilir. Bu etkenlerin yanı sıra bebeğin vücudunun kremimsi bir yapının (verviks kazeosa) kaplamasıyla koruyucu ve besleyici bir doku oluşması da dikkate alınmaktadır. Bu kremimsi yapı, bebeğin cildinde bariyer görevi görüp, koruyor ve cildi besliyor. Bu sebeple artık doğumdan sonra bile bebekler yıkanmıyor sadece hafifçe siliniyorlar. Bebek kordonu en geç 15 gün içerisinde düşmektedir. Bebeğin bezi bağlanırken kordonun bez dışında kalmasına özen gösteriniz.

Bebeklerde Ağlama Sebepleri

Bebeklerin ağlamasının belli başlı sebepleri vardır. Açlık, gaz sancısı, altını kirletmesi, iletişim kurmak istemesi ana sebeplerdir. Bebeğinizi tanıdıkça ve zaman geçtikçe o sizinle, siz de onunla iletişim kurmayı öğrenir ve onu anlamaya başlarsınız. Bebeğiniz uzun süre sakinleşmiyor ise, ya kucağınıza almalı ya da bir süre yatağına koymalısınız. Sakinleştirme tarzı, zamanla sizin aranızdaki iletişim tarzını belirleyebilir.

Bebek Banyosu

Bebek banyosu en önemli konulardan birisidir. Özellikle ilk bebeklerde korkulan bu işlem, ilk zamanlarda tecrübeli kişilerle birlikte yapılmalıdır. Bebeğin banyosu için genellikle göbek bağının düşmesi beklenir ancak bazı kişiler öncesinde banyo yaptırmayı tercih edebilirler. Bebeğin banyo yaptırılacağı en erken zaman 3. gündür. Öncesinde bebeğin vücudundaki koruyucu kremimsi yapısının emilmesi beklenir. Çünkü bu kremimsi yapı cilde koruyucu bir bariyer oluşturmaktadır. Yenidoğan bebeklerin ciltleri yumuşak, hassas ve daha incedir. Bebeğin sık sık banyo yapmasına ihtiyaç yoktur. İlk 40 gün, her gün yıkama adeti bebeğin, cildindeki yararlı floraya zarar verebilir. Bez değiştirme ile bebeğin poposunun yıkanması, beslenmeden sonra yüzünün silinmesi belirli bir süreye kadar yeterlidir. Bebeğinizi yıkamadan önce besleyebilirsiniz. Ancak hemen yıkama öncesi değil, en fazla yarım saat öncesi beslemelisiniz. Çünkü bebeğiniz yeni beslendikten sonra yıkanırsa kusma ihtimali artar, karnı aç yıkanırsa da kan şekeri seviyesi düşebilir veya huysuzlaşabilir. Bebeğin banyodan hemen sonra beslenmesi muhakkak gereklidir.

Erkek bebeklerde doğum ardından sünnet işlemi yapıldıysa, sünneti iyileşinceye kadar banyo yaptırılmamalıdır. Enfeksiyona karşı önlem alınması gereklidir. Bebeğin yenidoğanken yıkanması için doğal el yapımı zeytinyağlı veya defne sabunu, bebek küveti, bebek kovası, bebek su dökme aracı, civa içermeyen termometre, yıkama filesi, el örgü lifi veya bezi, başlıklı bebek havlusu ve mini havlu bulunması önemlidir. Termometre ile bebeğin su sıcaklığı ölçülür. Su sıcaklığı 36,5-37,5 ºC arası olması tavsiye edilir. Oda sıcaklığının ise 24 ºC olması uygundur. Banyo sırasında ve bebek giydirilirken ısıtıcıdan (fanlı, infrared vb.) faydalanabilirsiniz. Termometre civasız olmalıdır, çünkü kırılma ihtimali düşünülmelidir. Hatta termometre plastik ise BPA içermeyen tercih edebilirsiniz. Biraz fiyatlı ancak, kızılötesi ışınları toplayarak uzaktan ölçen termometreler hem suyun, hem odanın hem de bebeğin ateşini ölçmektedir. Termometre kullanım imkanı olmadığı zamanlarda su sıcaklığını kol dirseğinize göre ayarlayabilirsiniz. Su sıcaklığı, dirseğinizi yakmayacak ancak ısıtacak, ılık seviyede olmalıdır. Bebek küvetine sünger koyulması pek tavsiye edilmez. Çünkü süngerde durgun kirli su birikir, bebek kirlenen su içerisinde kalır ve hijyeni sağlamak zorlaşabilir. Süngerdeki porlardan dolayı, banyo sonrası sünger hijyeni sağlamak zordur. Bu sebeple yıkama fileleri bebek için hem rahat hem de hijyeniktir. Kolay temizlenebilir ve bebekten akan kirli sular alt kısımda birikir.

Bebek banyo yaptırılırken, kafa tasına dikkat edilmeli, bastırılmamalıdır. Çünkü yaklaşık 1 yaşına kadar kafa tası (halk arasında bıngıldak) tam kapanmamıştır. Bebeğin derisi hassas olduğu için sert şekilde ovulmamalıdır. Bebeğin ağzına, kulağına, burnuna su kaçırılmamaya özen gösterilmelidir. Bebek banyo esnasında ağlıyorsa, banyo uzun tutulmamalıdır. Bebeğin banyoyu sevmesi sağlanmalıdır. Bebeğin banyo yaptırıldıktan sonra önce mini haluya sarılıp üzerine başlıklı havlu örtülmesi iyi olacaktır. Böylece bebek giydirirken daha pratik olursunuz. Mini havlu, müslin bez, yumuşak bez tercih edilebilir. Bebeğin vücut bakımı için banyo sonrasında önceden ısıtılmış, ılımış doğal zeytinyağı tercih edilebilir. Zeytinyağının sürekli ılık olmasını istiyorsanız ısıtıcı petek üzerinde veya soba yakınında muhafaza edebilirsiniz. Özellikle bebeğin altı, koltuk altı, kulak arkaları yağlanmalıdır.

Bebek Giysileri

Bebek banyodan sonra rutinden 1 kat daha fazla giydirilebilir, vücut normal ısısına ulaşınca rutine dönülebilir. Rutin giyinme tarzı annenin giydiği kıyafetin 1 kat fazlası olmalıdır. Banyodan sonra bebeğin başı şapka veya örtü ile örtülmeli, bebeğe zıbın, tulum, çorap, penye yelek, eldiven vb. giysiler giydirilmelidir. Eskiden günümüze kadar gelen bir uygulama olan bebek kundağını giysilerin üzerinden uygulayabilirsiniz. Kundak yapmayı bilmeyen ebeveynler için yeni nesil kolay kundaklardan yararlanabilirsiniz.  Kundağın çok sıkı olmamasına dikkat etmeyi ihmal etmeyiniz.

Bebek Uyku Düzeni

İlk 3 ay bebeğinizin uyku düzeni oluşmamış olabilir. Hatta bu uyku düzeni, bebeğiniz yaş aldıkça ancak gelişebilir. Burada dikkat edilmesi gereken unsurlar, bebeğiniz için yatma rutinleri oluşturmanız (banyo, duş, alt değiştirme, giysi değiştirme), bebeğinizin beden dilini gözlemlemeniz (gözlerini ovuşturması, kulakları ile oynaması, hareketlerinde değişiklik, asabiyet vb.), bebeğinizin her gün nasıl uyuduğunu hangi zaman dilimlerinde uyuduğunu not edip birkaç hafta boyunca gözlemlemektir. Eğer bu konuda tecrübesiz veya başarısız olduğunuzu düşünüyorsanız, büyüklerinizden veya uyku danışmanlarından destek alabilirsiniz. Bebeğiniz uyumadan önce kundak yapabilirsiniz. Böylece bebeğiniz ani hareket edemez ve kendisini uyandıramaz.

Bebeğiniz uyurken, yatağının ortopedik seçilmesi, üzerine pamuklu döşek hazırlamanız gerekebilir. Bebeğinizin üzerini ağır yorgan ile örtmeyip, penye, pazen veya pamuklu terletmeyecek ince örtülerle örtmeniz önerilir. Soğuk havalarda da yine ağır yorganlar yerine, kat kat hafif örtülerle ısı yalıtımı sağlanabilir. Bebeğinizi yenidoğan sürecinde hatta kendisi dönme yetisine erişinceye kadar, kontrolünüz dışında yüzüstü yatırmamalısınız.  Bebeğiniz uyurken, sizin kokunuzu istiyor olabilir, sizinle temas etmek istiyor olabilir. Uzmanların bu konuda hem fikir olmasını beklemiyoruz çünkü farklı görüşlere sahipler. Bebeğinizle birlikte uyumak konusunda güvenlik önlemlerini aldıysanız, içgüdülerinizi dinlemenizi tavsiye ederiz.

Yüksek Gıda Mühendisi & Yaşam Koçu Öznur TOPCU